اهمیت و راههای تشخیص آنتی بیوتیک ها در شیر

آنتی بیوتیک ها محصولات متابولیسم ثانویه میکروآرگانیسم ها می باشند که توانایی از بین بردن باکتری ها و جلوگیری از رشد آنها را دارند.

کاربرد آنتی بیوتیک ها در کنترل و درمان بیماریهای عفونی و همچنین به منظور تحریک رشد دام ها در خوراک دام مورد استفاده می باشد مصرف بیش از حد آنتی بیوتیک ها جهت درمان و عدم رعایت مدت زمان دفع دارو، باعث ورود آنتی بیوتیک ها درشیر و محصولات با منشا دامی می شود که باعث عوارضی مانند ایجاد مقاومت باکتریها در دستگاه گوارش انسان، ازدیاد حساسیت، تغییر میزان فلور میکروبی دستگاه گوارش، ایجاد واکنش های سمی و تحریکی، اختلال متابولیسمی، مسمومیت، صدمات کبدی، اختلال در رشد دندان و اسکلت جنین، سندرم گری در جنین تازه متولد شده، یرقان در جنین، اختلالات شنوایی در نوزادان و تداخل با داروهای درحال مصرف و همچنین باعث طولانی شدن دوره بیماری می شود علاوه بر اين آنتي بيوتيك ها در شير موجب از بين رفتن باكتريهاي مفيد مورد استفاده در توليد پنير و ماست و سایر فرآورده های تخمیری مي شوند. بنابراين وجود آنتي بيوتيكها در شير علاوه بر ايجاد مشكل براي سلامتي، باعث كاهش كيفيت و ميزان محصولات توليدي نيز مي گردند.

به منظور تعیین بقایای دارویی در موادغذایی از روشهای مختلف کمی و کیفی از جمله اسپکتوفتومتری، کروماتوگرافی، الکتروفورز، میکروبیولوژی و ایمنوشیمیایی استفاده می شود که به دلیل گران بودن و زمان بر بودن غیر قابل استفاده در صنعت لبنی می باشد. انجام آزمايش های بازدارنده باكتريايي زمان بر بوده و در نتيجه تعيين وضعيت خريد شير از دامدار به بعد از انجام فرآيند آزمايش شير موكول مي شود همچنین این تست فاقد حساسیت لازم برای آنتی بیوتیک بوده و با بسیاری از افزودنی های مجاز خوراک دام به صورت غیر اختصاصی واکنش داده و موجب نتیجه مثبت کاذب می شود. به این معنی که شیر از آنتی بیوتیک یا هر ماده غیر مجاز دیگر عاری بود ولی نتیجه آزمون مثبت اعلام می شود که موجب از دست رفتن شیر و ضرر به دامدار می گردد.

استفاده از تست های بر پایه آانتی بادی و ایمنولوژی، دقت و حساسیت لازم را برای تشخیص آلاینده های شیر را بالا برده است. در حال حاضر آزمايش های سريعتري چون الايزا و راديو ايمونواسي انجام می گیرد كه در مدت 60-90 دقيقه تصميم گيري براي عدم دريافت شير خام و حفظ ايمني مصرف كننده را امكان پذير مي سازد این تست ها با وجود دقت و صحت بالا کماکان زمان زیادی مصرف می کند و در عصر حاضر که زمان و سرعت از مهمترین فاکتور های صنعت و تولید می باشد استفاده از این آزمون ها محدود کرده است. همچنین این نوع تست ها نیاز به اپراتور آموزش دیده و دستگاه های پیچیده دارد. روش دیگر تشخیص آنتی بیوتیک ها استفاده از کیت های ایمنوکروماتوگرافی بوده که سرعت، دقت و حساسیت لازم را براورده می کند. شرکت های لبنی و مراکز جمع اوری شیر کشور مان در چند سال اخیر از کیت های تشخیص سریع ایمنوکروماگرافی جهت تشخیص آنتی بیوتیک ها استفاده می کنند. این کیت ها از آنتی بادی های اختصاصي و دارای میل پیوندی بالا جهت تشخيص باقيمانده آنتي بيوتيك ها در شير بهره می گیرد. انجام اين آزمايش ها توسط كيت هاي موجود، اندازه گيري مقادير كم ppb 1 (1ng/ml) آنتي بيوتيك در شير به مدت 4 الي 8 دقيقه و بدون نياز به مهارت خاص یا دستگاه های پیچیده را امكان پذير می کند.